De werkloosheid daalt in hoog tempo, klonk het vandaag in de Troonrede. Een dalende werkloosheid is vaak een voorbode van aantrekkende inflatie. In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk loopt de inflatie al langer op en dat spoort centrale banken aan tot actie. In Nederland en de rest van de eurozone is het nog niet zover, maar er zijn steeds meer tekenen dat de inflatie ook hier gaat oplopen.
In het Verenigd Koninkrijk zijn de prijzen het afgelopen jaar aanzienlijk gestegen. Met 2,7 procent op jaarbasis ligt de inflatie op het hoogste niveau in ruim vijf jaar tijd.
De korte termijn verklaring hiervoor is tamelijk eenvoudig: de scherpe daling van het pond. Maar daarnaast denkt de Bank of England ook dat de inflatie in het VK de komende jaren boven de doelstelling van 2 procent zal blijven. De oorzaak daarvan is de sterke arbeidsmarkt met een werkloosheid op het laagste niveau in vier decennia. Dit gaat leiden tot stijgende lonen. Overigens gaat deze analyse van de economische situatie in het VK na het brexitreferendum in tegen het beeld dat de economie nu al last zou hebben van de komende brexit.
De centrale bankiers verwachten dat als de economie zo goed blijft draaien ze hun beleid zullen bijstellen. Dat betekent kortweg renteverhogingen en mogelijk al eerder dan de markt nu lijkt te verwachten.
In de VS lijkt de inflatie ook op te lopen. Het laatste cijfer (over augustus) werd donderdag bekend en bedroeg 1,9 procent. Dat was de hoogste prijsstijging sinds het vroege voorjaar. Ondanks dat orkaan Harvey de inflatie een incidentele opwaartse impuls heeft gegeven, is het nog altijd een stuk waarschijnlijker dat het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de Federal Reserve, in december weer met een renteverhoging zal komen, de derde dit jaar. Tegelijkertijd wordt erop gerekend dat de Amerikaanse centrale bank zal aankondigen dat het de omvang van zijn balans gaat laten krimpen. De balans is sterk gegroeid door de opkoopprogramma’s van obligaties tijdens en na de financiële crisis.
Terwijl in het VK en de VS de inflatie rond of boven de doelstelling van 2 procent hangt, is dat in de eurozone nog niet zo. Voor de hele eurozone en ook Nederland zit de inflatie op 1,5 procent. Tegelijkertijd zijn er overal tekenen dat de prijzen stijgen.
Een voorbeeld is de detailhandel. Voor de sector als geheel lagen de prijzen in juli maar 0,9 procent hoger dan een jaar eerder. Maar bij winkels in voedingsmiddelen stegen de prijzen met 2,4 procent op jaarbasis, de grootste toename sinds september 2013. Dit is bijvoorbeeld ook te zien in de resultaten van Ahold Delhaize. De prijzen bij de Nederlandse activiteiten, Albert Heijn en Bol.com, stegen in het tweede kwartaal met 1,9 procent.
Een ander terrein waar prijsstijgingen opduiken is de woningmarkt, vooral in grote steden. De huren van kantoorvastgoed in de vier grote steden stijgt duidelijk. Volgens NSI met tussen de 5 en 10 procent in Amsterdam en Rotterdam en rond de 5 procent in Den Haag en Utrecht. Bij VastNed Retail stegen de huren van winkelvastgoed in grote steden in het eerste halfjaar met ruim 1 procent.
De laatste cijfers over de lonen laten circa 1,6 procent loonstijging zien. Een jaar geleden lag dit rond de 2 procent, maar de lonen in Nederland blijven gestaag stijgen.
Het deflatiespook lijkt daarmee ook in Nederland helemaal verdwenen en prijsstijgingen die horen bij een algemeen inflatieniveau van rond de 2 procent zijn in zicht. Dit betekent dat het nu ook vanuit Nederlands perspectief tijd wordt dat het monetaire beleid wordt aangepast en het grootschalig opkopen van obligaties wordt afgebouwd. Of de Europese centrale bank dat al aandurft is de vraag, want een oplopende rente die er het gevolg van is zal pijn doen in andere landen. Maar het zou eigenlijk net als in de VS en het VK wel moeten.